-Bakanlığınızın sorumlu olduğu ürün grupları nelerdir?
Bakanlığımız 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin hükümlerine göre doğrudan tüketiciye sunulan ürünlerin piyasa gözetimi ve denetimini yapmakla sorumludur. Sorumlu olduğumuz ürün grupları tekstil ve ayakkabı, dekoratif malzemeler, mobilyalar, el aletleri, hobi spor ekipmanları, mutfak ve pişirme gereçleri, çakmaklar, kırtasiye ürünleri, çocuk bakım ürünleri ve ekipmanları, yiyecek taklidi ürünlerdir.
Bununla birlikte şu anda Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğunda bulunan oyuncaklar, emzik ve biberonlar, çocuk bezleri gibi ürünlerin Bakanlığımıza devri konusunda çalışmalar devam etmektedir. Böylece çocukların kullanımına yönelik ürünlerin tamamının piyasa gözetimi ve denetimi işlemlerinin Bakanlığımız tarafından yürütülmesi planlanmaktadır.
-Bebek çocuk gereçleri alanında son dönemde aktif çalışmalar yürütüyorsunuz. Bu yapılanma sürecinin amacından bahseder misiniz?
Hassas tüketici grubunda yer alan bebek ve çocukların korunması bizim için çok önemli. Gerek mevzuat çalışmalarımızda gerekse denetimlerde bebek ürünlerine öncelik veriyoruz.
-Bebek çocuk gereçleri sektörüne yönelik yaptığınız çalışmalardan bahseder misiniz?
Bakanlık olarak sektörle işbirliğine büyük önem veriyoruz. Bu amaçla toplantılar ve eğitimler düzenliyoruz. 2012 yılı Temmuz ayında İstanbul Ticaret Odası’nda geniş katılımlı bir toplantı düzenledik. Toplantıda yeni düzenlemelerle ilgili olarak sektöre bilgi verdik. Sektör temsilcileri ile görüş alışverişinde bulunduk.
-Denetimler hangi mevzuata göre yapılmaktadır?
Denetimlerimizin dayanağı 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmeliktir. Ayrıca Bakanlığımız piyasa gözetimi ve denetimi ile ilgili olarak iki Tebliğ yayımlamıştır.02.04.2011 tarihinde yayımlanan “ Bazı Tüketici Ürünlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ” ve 20.04.2012 tarihinde yayınlanan ve 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe giren “Tüketici Ürünlerinin Güvenlik Risklerinin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ”.
-Bahsettiğiniz Tebliğler hangi konuları içermektedir?
Bazı Tüketici Ürünlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ” ile azo boyar maddeler, fitalatlar ve alev geciktirici kimyasalların tüketici ürünlerinde kullanımına sınırlamalar getirildi. Fitalatlar ter ve tükürük yolu ile vücuda girerek özellikle çocukların hormon sistemine ciddi zararlar vermektedir. Bu Tebliğ ile ayrıca kanserojen etkiye sahip üç alev geciktirici kimyasal cilde direkt temas eden iç çamaşırı, çarşaf gibi ürünlerde tamamen yasaklanmıştır. Tebliğ ülke genelinde büyük oranda ses getirmiş ve müşterilerine sağlıklı ve güvenli ürün sunmayı hedefleyen pek çok satış noktası tedarikçilerinden test raporları istemeye başlamıştır. Pek çok firmanın Tebliğe uygun olduğuna dair test raporu getiremeyen tedarikçinin malını raflara koymadığı bilinmektedir
20.04.2012 tarihinde yayınlanan ve 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe giren “Tüketici Ürünlerinin Güvenlik Risklerinin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ” ile çocuk giysileri, kırtasiye ürünleri, çocuk bakım gereçleri ve yiyecek taklidi ürünler konusunda düzenlemeler getirildi. Bu Tebliğ ile ürünlerdeki hem fiziki hem de kimyasal risklerin önlenmesi amaçlanıldı. Çocuk giysileri, tekerlekli bebek arabaları, yürüteçler, beşikler, karyolalar gibi çocuk bakım ürünleri ile kırtasiye ürünlerinde boğulma, yaralanma, alevlenme risklerine karşı standartlar getirildi.
-Üreticilerimiz nelere dikkat edecek?
Tebliğe göre yürüteç, tekerlekli bebek arabaları, beşikler ve çocuk karyolaları gibi çocuk bakım ürünlerinde keskin ve sivri köşeler olmayacak. 3 yaşından küçük çocukların yutabileceği parçalar bulunmayacak. Yürüteç ve bebek arabalarında mutlaka fren tertibatı bulunacak. Metal malzemelerde korozyona karşı dayanıklı malzemeler kullanılacak, paslanmaya karşı malzemeler kullanılacak. Çocuğun parmağını, kolunu, bacağını sıkıştırabileceği açık borular, delikler, çıkıntılar bulunmayacak. Bunların kolay tutuşmayan, alevlenmeyen malzemelerden yapılması gerekecek. Kimyasal risk denilen azo boyar, fitalat ve ağır metaller, limitler dahilinde kullanılacak.
-Denetimler ne şekilde yapılmaktadır?
Sorumlu olduğumuz tüketici ürünlerinin PGD’sini, yıllık denetim planının yanı sıra resen veya ihbar/şikâyet üzerine yapmaktayız. Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığı veya güvensizliği konusunda yapılan her türlü ihbar, şikâyet, kaza ve elde edilen bilgi PGD faaliyetlerinde kullanılır. Reklâm, satış ve kiralama amacıyla internet, yazılı ve görsel basında yer alan ürünler de piyasaya arz edilmiş kabul edilir. Denetimlerimizle ilgili olarak yıllık planlar yapıyoruz. PGD, durumun gereklerine göre, teknik düzenlemenin öngördüğü işaretler ve/veya belgeler üzerinden inceleme, duyusal inceleme, test ve muayene şeklinde yapılmaktadır. Özellikle kimyasal risklerle ilgili olarak denetmenlerimiz satışların yoğun olduğu mağazalara giderek ürünlerden aldıkları numuneleri akredite test laboratuarlarda teste gönderiyorlar. Test sonuçlarına göre güvensiz olduğu anlaşılan ürünlerle ilgili idari işlemler yapılıyor.
-Güvensiz bulunan ürünlerle ilgili olarak yapılan işlemler nelerdir?
Güvensizliği tespit edilen ürünlerle ilgili olarak 4703 sayılı Kanun uyarınca ürünün toplatılması, piyasaya arzının yasaklanması ve idari para cezası gibi yaptırımlar uygulanmaktadır.
Ayrıca, firmaların bu ürünleri risk altındaki tüketicilere bildirmesi amacıyla gazete ve televizyonda ilan etmesi sağlanmaktadır. Firmalarca yapılan ilanlar Bakanlığımız web sitesi aracılığıyla da tüketicilerle paylaşılmaktadır.
-Firma yükümlülüğünü yerine getirmezse yaptırımınız nedir?
Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen firmalar için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği’nin “ Üreticilerin güvensiz ürünlere ilişkin ilan, toplatma ve bertaraf gibi tüm yasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda, bu yükümlülükler Bakanlık tarafından yerine getirilir. Bu kapsamda Bakanlıkça yapılacak masraflar, üretici tarafından karşılanır. Bu masraflar hakkında, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.”hükmü uygulanmaktadır.
-Çin menşeli ürünlere ilişkin Bakanlığınızca herhangi bir denetim yapılması söz konusu mudur?
4703 sayılı Kanun kapsamında piyasaya sunulan bütün ürünler için ürün güvenliği denetimi yapılmaktadır. Sorumluluk alanımızdaki bütün ürünler yerli-ithal ayrımı yapılmaksızın güvenlik açısından aynı şekilde denetlenmektedir. Denetimlere başlanmadan önce belli bir risk değerlendirmesi yapılmakta ve denetlenecek ürün ve yerler belirlenirken güvensizlik riski yüksek olan yerler ve ürünler tercih edilmektedir.
-Bakanlığınızca gümrük kapılarında ürün güvenliği denetimi yapılmakta mıdır?
Bakanlığımız 01.01.2013 tarihinden itibaren gümrüklerde de denetimlere başladı. Riskli gördüğümüz ürünlerden aldığımız örnekleri kendi laboratuarlarımızda test ettiriyoruz. Test sonuçlarına göre güvensizliği tespit edilen ürünlerin piyasaya arzını engelliyoruz.
-Denetim sonuçları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Yılbaşından beri Tebliğ kapsamında denetimlerimiz devam etmektedir. Şubat ayında İzmir ve Kayseri’de çocuk giysilerinde ciddi risk oluşturan kordon ve bağcıklar yönünden denetimler yapıldı. Mart ayında İzmir’de bebek ayakkabıları, Adana’da bebek giysileri kimyasal riskleri açısından incelendi. Nisan ayında ise İstanbul ve Bursa’da yürüteçler ve tekerlekli çocuk arabaları denetlendi.
Yapılan denetimlerde 471 adet çocuk giysisinden 66 adedi için güvensizlik tespiti yapıldı.17 çocuk ayakkabısının 6 adedinde kimyasal risk tespit edildi. 150 adet çocuk arabasının tamamının güvenli olduğu belirlendi. 62 adet yürüteçten 1 adedi ile ilgili olarak güvensizlik tespiti yapıldı. Düzeltilebilir güvensizlikler için üretici veya ithalatçı firmaya süre verilmiş olup süre sonunda güvensizliğin giderilmemesi halinde gerekli idari işlemler yapılmaktadır. Mayıs ayında İzmir’de bebek karyola ve beşikleri denetlenmeye devam edilmektedir.
09/05/2013 tarihinde İstanbul’da mama önlükleri, bebek uyku ve banyo malzemeleri ile bebeklerin tuvalet eğitimlerinde kullanılan ürünlerle ilgili olarak tüketicilerin yoğun olarak alışveriş yaptıkları satış noktalarında denetim yapılmış riskli görülen ürünlerden numune alınarak laboratuara gönderilmiştir.
-Bakanlık olarak bundan sonraki hedefleriniz nelerdir?
Tüketilen her ürünün güvenli olması hem bugün, hem de gelecek nesiller için son derece önemli. Biz güvenliği sağlama görevimizi çok önemli bir sorumluluk ve halkımızın bize bir emaneti olarak görüyoruz Ne ürünün tanıtımında ne de içeriğinde, hiçbir aşamada, tüketicinin aldatılması kabul edilemez Tüketicinin aldığı ürünün güvenli olup olmadığını bilmesi çoğu zaman mümkün olmamakta, Bakanlık olarak bizim görevimiz bunu sağlamak. Bakanlığımızın ilk günden beri ortaya koyduğu hedeflerden biri; Türkiye’yi ticaretin en güvenli yapıldığı ülkelerden biri haline getirmektir. Teknolojinin ilerlemesiyle ürün güvenliği konusu, günümüzde daha önemli hale gelmiştir.
Bu nedenle teknolojinin tüm imkânlarını, bu güvenliği sağlamak için kullanıyoruz. Bakanlık olarak ürün güvenliği konusundaki politikamız “güvensiz ürüne karşı sıfır tolerans” tır. Bu hedefe ulaşmak için hem tüketici, hem de üretici örgütleri ile işbirliği halinde çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürüyoruz. Piyasa gözetimi ve denetimi adına yaptığımız her şey, tüketicinin korunması içindir. Önümüzdeki dönem denetimlerimiz aynı kararlılıkla devam edecektir.
