Ekonomi, hayat standartlarını etkileyen en önemli faktör… Tüm dengelerin ekonomi üzerine kurulu olduğunu varsayarsak, yaşamdaki etkin gücünü anlayabiliriz. Peki, piyasalardaki para birimi değerleri neye göre saptanıyor? Bu değerleri etkileyen faktörler neler? Ekonomiyi daha yakından bilmek ve etkili bir yol haritası belirlemek için bu konuyu mercek altına aldık.
Ekonomide para politikaları bazında en önemli kriter, arz ve taleptir. Birçok ekonominin ve kuruluşun dikkate aldığı bu etken, birbiriyle doğru oranlıdır. Bir para biriminin diğerine göre değeri, ülkelerin benimsediği ekonomi politikalarına, iki ülke arasındaki ticarete ve ülkelerin taşıdıkları risklere bağlı olarak değişme göstermektedir. Bu etkenleri incelerken ayrı ayrı ele almak gerekir.
Düşük enflasyon, yüksek kar
Ekonomide enflasyonun matematiği, ters mantık… Düşük enflasyona sahip bir ülkenin parası her zaman yüksek olan ülkenin parasından daha değerlidir. Enflasyonu fiyat bazında ele alırsak, para miktarındaki artış(emisyon), mal ve hizmet miktarındaki artış(büyüme) ile dengeli olursa, fiyatların genel seviyesi değişmez. Ama bunlardan biri diğerinden fazla üretildiği takdirde az üretilen kıymetli hale gelir.
Artan faiz, artan para birimi değeri
İngilizce karşılığı “interest” olan faiz, aslında bir anlamda “para birimine talebin” oransal gösterimidir. Faiz, paranın getirisi ya da paraya ulaşabilmenin maliyeti olarak da açıklanabilir. Faizi yüksek para biriminin değerinin, faizi düşük para birimi karşısında artması beklenir. Yüksek faiz oranları yatırımcılar için daha fazla getiri anlamında olduğu için her zaman para biriminin değeri artacaktır. Para teorisi, ekonomi için en uygun (optimal) para politikasının belirlenmesini sağlar. Faiz oranları para biriminin değerini etkileyen en önemli etkenler arasında yer alır. Enflasyon, faiz ve kurlar yüksek korelasyon içindedir. Enflasyon oranının yüksek olması faizin para birimine getirdiği değer avantajını azaltan bir faktördür. Finans piyasalarında işlem yapan yatırımcılar merkez bankaların almış olduğu kararları yakından takip etmelidir.
Döviz artarken, yerel para biriminde değer kaybı
Ödemeler dengesi tablosunda yer alan cari işlemler hesabı dış dünyayla yapılan mal ve hizmet ticaretinin dengesini göstermektedir. Cari açık dışarıdan elde edilen gelirlerin dışarıya ödenen bedellerden daha az olduğunu, bu durum da ülkenin döviz harcamasının daha fazla olduğunu gösterir. Sonuç olarak döviz talebi artacağından yerel para birimi değer kaybeder.
